Τα όσα ακολούθησαν είναι ενδεικτικά μιας παράλυτης πολιτείας που υπηρετείται από πειθήνια περιφερειακά συμβούλια που "κατασκευάσθηκαν" με τον Καλλικράτη. Οι θιγόμενοι προχώρησαν σε Πανελλαδικό συντονισμό περιοχών που θίγονται από υδατοκαλλιέργειες. Στην συνέχεια προκάλεσαν Αναβολή για τη γνωμοδότηση στο Χωροταξικό των υδατοκαλλιεργειών μετά την δυναμική παρέμβαση φορέων . Την επόμενη φορά το Εθνικό Συμβούλιο Χωροταξίας, επιχείρησε να συνεδριάσει κρυφά και κεκλεισμένων των θυρών και όταν δεν το πέτυχε ανέβαλλε εκ νέου για άγνωστη ημερομηνία την συνεδρίασή του.
Ενδεικτικό είναι το υπόμνημα που έχει συνταχθεί για το θέμα, όπου τεκμηριώνεται ότι για το χωροταξικό έχουν .....βάλει το χέρι τους, άνθρωποι με μεγάλα συμφέροντα στο χώρο και μεγάλη διαπλοκή με τα πλοκάμια της εξουσίας, όπως είχαμε αναφέρει και στη συζήτηση στο Περιφερειακό Συμβούλιο. Μια συζήτηση στην οποία είχαμε καταλήξει να ακούμε εκλεγμένους περιφερειακούς συμβούλους να μας νουθετούν για την.... διατροφική αξία των ψαριών, πριν υπερψηφίσουν το θέμα.
Το ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ της Πανελλήνιας Συντονιστικής Επιτροπής Φορέων Περιοχών που θίγονται από την Ανάπτυξη Υδατοκαλλιέργειας:
Χωρίς να έχει προσκληθεί ούτε ένας εκπρόσωπος της Α’βάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των επαγγελματιών αλιέων, και με διαδικασίες πρόσκλησης που καταγγέλθηκαν ως άκυρες, επαναλήφθηκε σήμερα η συνεδρίαση του Εθνικού Συμβουλίου Χωροταξίας. Παρά την απαγόρευση εισόδου που διατάχτηκε για τους εκπροσώπους της «Πανελλήνιας Συντονιστικής Επιτροπής Φορέων Περιοχών που θίγονται από την Ανάπτυξη Υδατοκαλλιέργειας», Δήμαρχοι, Αντιδήμαρχοι, εκπρόσωποι τοπικών φορέων, αλλά και ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Συνομοσπονδίας Επαγγελματιών Αλιέων, κατάφεραν να παραβρεθούν στη συνεδρίαση, καταγγέλλοντας τον παντελή αποκλεισμό τους από όλες τις διαδικασίες διαμόρφωσης και θεσμοθέτησης του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου των Υδατοκαλλιεργειών και απαιτώντας την άμεση απόσυρσή του.
Οι εκπρόσωποι της Επιτροπής έγιναν μάρτυρες της ομολογίας των συντελεστών που διαμόρφωσαν το Χωροταξικό Πλαίσιο ότι η θεσμοθέτησή του γίνεται χωρίς να έχουν μελετηθεί οι επιπτώσεις της υπερ - εικοσαετούς δραστηριότητας των υδατοκαλλιεργειών στο θαλάσσιο περιβάλλον, με κεντρικό γνώμονα τη διευκόλυνση του κλάδου. Κι όχι μόνον αυτό: Ο Πρόεδρος του Συμβουλίου παραδέχτηκε ότι δεν έχει επισκεφθεί ποτέ περιοχή λειτουργίας ιχθυοκαλλιέργειας, ενώ αποκορύφωμα υπήρξε η δήλωση της καθ’ ύλην αρμόδιας τμηματάρχη της Διεύθυνσης Χωροταξίας του ΥΠΕΚΑ, ότι στις περιοχές ενδιαφέροντος για εγκατάσταση υδατοκαλλιεργειών (δηλαδή στην περίμετρο των 500 μέτρων από όλες τις ακτές της Ελλάδας) απαγορεύεται έτσι και αλλιώς η επαγγελματική αλιεία, αλλά και ότι στο 90% του παράκτιου και νησιωτικού χώρου (περιοχές Β2 Ειδικού Χωροταξικού του Τουρισμού) απαγορεύεται η «τουριστική αξιοποίηση» (!!!!!!). Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με το Χωροταξικό των Υδατοκαλλιεργειών, η «υδατοκαλλιεργητική αξιοποίηση» δεν θα απαγορεύεται σχεδόν πουθενά… Η συνεδρίαση διεκόπη με απόφαση του προέδρου του Συμβουλίου, μετά την απαίτησή του να αποχωρήσουν οι εκπρόσωποι της Επιτροπής (οι οποίοι δεν δέχτηκαν να το κάνουν) και θα επαναληφθεί σε μη ορισθείσα ακόμη ημερομηνία.
και το ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ : «ΕΙΔΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ»
Οκτώβριος 2011
1) Εισαγωγή: ο τρόπος διαμόρφωσης και το περιεχόμενο του Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Υδατοκαλλιέργειες
Η διαδικασία θεσμοθέτησης του «Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Υδατοκαλλιέργειες» (ΕΠΧΣΑΑΥ), μέσω του οποίου η διαχείριση τεράστιων θαλάσσιων και χερσαίων περιοχών της χώρας παραχωρείται σε φορείς που πρακτικά θα ελέγχονται από ιδιωτικές εταιρίες, βασίζεται σε δύο παράδοξες επιλογές εκ μέρους της Πολιτείας:
(α) Γίνεται ελλείψει θεσμοθετημένου «Γενικού Χωροταξικού Πλαισίου για τον Παράκτιο και Νησιωτικό Χώρο», με αποτέλεσμα να δίδεται αδικαιολόγητη προτεραιότητα στον κλάδο της υδατοκαλλιέργειας να κατοχυρώσει τις περιοχές που κρίνονται κατάλληλες για την ανάπτυξή του.
(β) Δίδει στον κλάδο της Υδατοκαλλιέργειας αδικαιολόγητο προνόμιο αυτορύθμισης, δηλαδή τη δυνατότητα να επιλέξει μόνος του τις περιοχές αυτές και να διαμορφώσει μόνος του το περιεχόμενο του Πλαισίου.
Αναμενόμενα, το περιεχόμενο του ΕΠΧΣΑΑΥ ικανοποιεί όλα τα βασικά αιτήματα των εταιριών του κλάδου: χαρακτηρίζει το σύνολο σχεδόν των ελληνικών ακτών και θαλασσών ως κατάλληλο για την ανάπτυξη υδατοκαλλιέργειας (Περιοχές Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών - ΠΑΥ), νομιμοποιεί όλες τις υφιστάμενες εγκαταστάσεις (η ταύτιση των υφιστάμενων με τις «προτεινόμενες» θέσεις συγκέντρωσης ιχθυοκαλλιεργειών είναι απόλυτη), δίνει πρακτικά απεριόριστη δυνατότητα επέκτασης αδειών, επιφάνειας και παραγωγής και εξασφαλίζει τεράστιες οικονομίες κλίμακας στις εταιρίες ιχθυοκαλλιέργειας. Και όλα αυτά τεκμηριώνονται με υποτιθέμενα επιστημονικά κριτήρια στη βάση επιστημονικά «προβληματικής» μεθοδολογίας.
Σύμφωνα με το Άρθρο 5 του ΕΠΧΣΑΑΥ, «οι ΠΑΥ έχουν επιλεγεί μετά από αξιολόγηση παραμέτρων που έχουν προκύψει από: α) το Στρατηγικό Πλαίσιο Κατευθύνσεων για την Ανάπτυξη των Θαλάσσιων Υδατοκαλλιεργειών στην Ελλάδα που εκπονήθηκε τον Δεκέμβριο του 2000 για λογαριασμό της Δ/νσης Χωροταξίας του ΥΠΕΧΩΔΕ, β) τις Μελέτες ΠΟΑΥ (Περιοχές Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών) που έχουν εκπονηθεί είτε στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Αλιεία» 2000-2006», είτε στο πλαίσιο των Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων (ΠΕΠ) 2000-2006, γ) την πλούσια εμπειρική γνώση και τις δεξιότητες των ήδη λειτουργουσών και βιώσιμων μονάδων, μέσω της οποίας επιβεβαιώνεται η καταλληλότητα για την άσκηση της δραστηριότητας συγκεκριμένων περιοχών, δ) τη χρησιμοποίηση /αξιολόγηση των παρακάτω κριτηρίων…».
Μετά την ως άνω αξιολόγηση, κατά την οποία τα πλέον καίρια κριτήρια που αφορούν στα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά δεν μετρήθηκαν ποτέ με επιτόπιες μελέτες, αλλά εκτιμήθηκαν σε θεωρητικό επίπεδο, επιλέχθηκαν ως κατάλληλες για τη δημιουργία ΠΟΑΥ, ακριβώς οι ίδιες περιοχές οι οποίες είχαν προταθεί και από τις Μελέτες ΠΟΑΥ, οι οποίες με τη σειρά τους βρίσκονταν εντός των ζωνών ανάπτυξης ιχθυοκαλλιέργειας που είχαν προταθεί από το Στρατηγικό Πλαίσιο Κατευθύνσεων. Εντός των περιοχών αυτών βρίσκονται εγκατεστημένες οι περισσότερες μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας οι οποίες λειτουργούν σήμερα στην Ελλάδα, η αδειοδότηση των οποίων τα τελευταία χρόνια βασίζεται σε Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) και τεχνικές μελέτες που (κατά αντισυνταγματικό τρόπο, σύμφωνα με την πάγια νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας) τεκμηριώνουν τη χωροθέτησή τους ακριβώς στις προβλέψεις του Στρατηγικού Πλαισίου του 2000 και στις Μελέτες ΠΟΑΥ του 2000 – 2006.
Σύμφωνα με το ΕΠΧΣΑΑΥ, αμέσως με τη θεσμοθέτηση του, οι μονάδες που είναι εγκατεστημένες στις περιοχές αυτές «θεωρούνται εκ προοιμίου ότι υπάγονται στο καθεστώς των ΠΑΣΜ, δηλαδή στο μεταβατικό στάδιο πριν τη δημιουργία ΠΟΑΥ». Οι Μελέτες ΠΟΑΥ (οι οποίες έχουν εκπονηθεί στην βάση των ίδιων δύο «παράδοξων» επιλογών της Πολιτείας για προτεραιότητα και προνόμιο αυτορύθμισης στον κλάδο), κατά κανόνα αποκρύπτουν πραγματικά στοιχεία που αφορούν στην οικιστική και τουριστική ανάπτυξη των υπό μελέτη περιοχών (π.χ. την ύπαρξη ολόκληρων οικισμών, ή τουριστικών καταλυμάτων και αριθμούς κλινών), προκειμένου να υποτιμήσουν τις εναλλακτικές αναπτυξιακές τους προοπτικές, ενώ ορισμένες από αυτές έχουν καταγγελθεί και σε επιστημονικό επίπεδο αναφορικά με την επιστημονική τους ορθότητα (π.χ. η Μελέτη ΠΟΑΥ του Ευβοϊκού – Μαλιακού του 2005 της εταιρίας ΝΑΥΣ). Όπως και η ίδια η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του ΕΠΧΣΑΑΥ (βλ. στη συνέχεια), οι Μελέτες ΠΟΑΥ αποτελούν θεωρητικά κείμενα, χωρίς καμία εκτίμηση πραγματικών στοιχείων, μετρήσεων και στατιστικών σε ό,τι αφορά το βασικό αντικείμενό τους, δηλαδή την υφιστάμενη, πολυετή ιχθυοκαλλιεργητική δραστηριότητα στις περιοχές «μελέτης», τις οποίες και κρίνουν ως κατάλληλες για περεταίρω δραστηριότητα. Οι περισσότερες, από τις μελέτες αυτές έχουν εκπονηθεί από την εταιρία LAMANS, τις εταιρίες ΝΕΑΡΧΟΣ και ALPHA MENTOR, την εταιρία ΝΑΥΣ και το ΕΛΚΕΘΕ.
Οι ίδιες αυτές μελετητικές εταιρίες, σχεδόν αποκλειστικά, εκπονούν και όλες τις Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων ΜΠΕ και τις τεχνικές μελέτες που αφορούν τις επιμέρους άδειες όλων των μεγάλων εταιριών ιχθυοκαλλιέργειας. Δηλαδή, σε πολλές περιπτώσεις η μελετητική εταιρία στην οποία μια εταιρία ιχθυοκαλλιέργειας έχει αναθέσει την εκπόνηση ΜΠΕ για αδειοδότηση μιας μονάδας της, είναι η ίδια που έχει εκπονήσει (με ανάθεση της Πολιτείας) την Μελέτη ΠΟΑΥ που προβλέπει τη νομιμοποίηση της χωροθέτησης της ίδιας μονάδας ή άλλων μονάδων της ίδιας εταιρίας σε άλλες περιοχές. Οι Μελέτες ΠΟΑΥ, με τη σειρά τους, θεσμοθετούνται τελικά μέσω του ΕΠΧΣΑΑΥ, το οποίο, όπως και τη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεών του (ΣΜΠΕ), εκπόνησαν επίσης κάποιες από τις ίδιες μελετητικές εταιρίες, ή «συγγενή» τους σχήματα. Τέλος, το Στρατηγικό Πλαίσιο Κατευθύνσεων για την Ανάπτυξη των Θαλάσσιων Υδατοκαλλιεργειών του 2000 εκπονήθηκε από μελετητική ομάδα στην οποία συμμετείχαν τέσσερις από του μελετητές που εκπόνησαν και τη Μελέτη του ΕΠΧΣΑΑΥ και συγκεκριμένα οι Ν. Αναγνόπουλος (APC), Φ. Παπαθεοδώρου και Γ. Κάρκα (ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΑΕ) και Π. Παναγιωτίδης (ΕΛΚΕΘΕ).
2) Η Μελέτη του ΕΠΧΣΑΑΥ
Όπως διαβάζουμε στην (αρχική) εισήγηση της Διεύθυνσης Χωροταξίας του ΥΠΕΚΑ προς το Εθνικό Συμβούλιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης, «η μελέτη του Ειδικού Πλαισίου Υδατοκαλλιεργειών εκπονήθηκε με χρηματοδότηση του Συνδέσμου Ελληνικών Θαλασσοκαλλιεργειών (ΣΕΘ), λόγω έλλειψης πόρων εκ μέρους του Υπουργείου. Ανατέθηκε στο μελετητικό σχήμα APC ADVANCED PLANNING-CONSULTING ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΑΕ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΑΕ – ΕΛΚΕΘΕ». Μάλιστα, ο Σύνδεσμος Ελληνικών Θαλασσοκαλλιεργειών, όχι μόνο χρηματοδότησε, αλλά ανέθεσε, επέβλεψε και ενέκρινε τη διαμόρφωση της Μελέτης, προτού υποβληθεί στο ΥΠΕΚΑ, ενώ η APC, με τη σειρά της, ήταν εκείνη που χρηματοδότησε τη συμμετοχή του ΕΛΚΕΘΕ (δεν είναι σαφές αν ισχύει το ίδιο και για την ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ Α.Ε.).
Το Εθνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), εκτός από τη συμμετοχή του στη Μελέτη του ΕΠΧΣΑΑΥ το 2009, για την οποία έλαβε χρηματοδότηση 20.230 ευρώ από την APC, τα τελευταία χρόνια έχει χρηματοδοτηθεί για την εκπόνηση των εξής μελετών:
(α) Μία μελέτη άγνωστου προϋπολογισμού που χρηματοδότησε η LAMANS το 2007.
(β) Πέντε μελέτες συνολικού ύψους 135.874 ευρώ που χρηματοδότησαν, το 2008 και 2009, η APC, η LAMANS και ο πρόεδρός της, Ν. Αναγνόπουλος (ανάμεσα στις οποίες η Μελέτη για την χωροθέτηση ΠΟΑΥ στον Κόλπο του Αργοστολίου - έτος 2009, προϋπολογισμός 3.000 ευρώ, χρηματοδότης APC).
(γ) Μία μελέτη 80.300 ευρώ που χρηματοδότησε το 2006 η εταιρία «Ιχθυοτροφία Κεφαλονιάς».
(δ) Μια μελέτη του 2006, ύψους 19.040 ευρώ, που ανατέθηκε από το ΥΠ.ΑΓΡ.ΑΝ.&ΤΡ με χρηματοδότηση από το ΕΠΑΛ 2000 – 2006, συμπέρασμα της οποίας υπήρξε ότι οι μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας (δηλαδή οι μονάδες της εταιρίας «Ιχθυοτροφεία Κεφαλλονιάς») δεν επιβαρύνουν περιβαλλοντικά τον κόλπο του Αργοστολίου Κεφαλονιάς.
(ε) Η Μελέτη για τη «Χωροθέτηση Ζωνών Υδατοκαλλιεργειών Ιονίων Νήσων» (στις οποίες επίσης περιλαμβάνονται οι μονάδες που λειτουργούν στον κόλπο του Αργοστολίου Κεφαλονιάς), η οποία ανατέθηκε από την Περιφέρεια Ιονίων Νήσων το 2004.
Η εταιρία APC ιδρύθηκε το 2008 από τους ιχθυολόγους Νίκο Αναγνόπουλο και Φίλιππο Παπαγεωργίου και αποτελεί μετεξέλιξη της εταιρίας APC Ltd, που ιδρύθηκε το 1994. Η εταιρία έχει στο πελατολόγιο της όλες τις μεγάλες εταιρίες ιχθυοκαλλιέργειας της χώρας, ενώ ως ειδίκευσή της αναφέρεται -μεταξύ άλλων- «η διασύνδεση με εθνικές δημόσιες αρχές». Μεταξύ άλλων, η APC στις 5.5.2009 χρηματοδότησε τη Μελέτη που έκανε το ΕΛΚΕΘΕ, για την Χωροθέτηση ΠΟΑΥ στον Κόλπο του Αργοστολίου Ν.A. Κεφαλονιάς – Ιθάκης, όπου λειτουργούν μονάδες της εταιρίας «Ιχθυοτροφεία Κεφαλονιάς», οι άδειες των οποίων έχουν ακυρωθεί από το ΣτΕ, ακριβώς λόγω της έλλειψης του προβλεπόμενου χωροταξικού σχεδιασμού.
Ο Νίκος Αναγνόπουλος, είναι ταυτόχρονα:
(α) Διευθύνων σύμβουλος της εταιρίας APC.
(β) Μέλος της Επιτροπής Δημοσίων Φορέων του ΣΕΘ (ως έργο της οποίας αναφέρεται, «η επικοινωνία των θέσεων του Συνδέσμου με υπουργεία και φορείς»).
(γ) Γενικός διευθυντής της εταιρίας LAMANS.
(δ) Ιδρυτής και πρώην ιδιοκτήτης της εταιρίας ιχθυοκαλλιέργειας «Εχινάδες Νήσοι» (πουλήθηκε το 2005 στη Σελόντα).
(ε) Συνιδρυτής και μέλος της Μ.Κ.Ο. «ΑΕΙΦΟΡΙΑ για τον Άνθρωπό και το Περιβάλλον», η οποία ιδρύθηκε το 2002 (μέλη της είναι επίσης ο πρόεδρος και στελέχη της εταιρίας LAMANS, διασυνδεμένοι φορείς της δηλώνονται το ΥΠΕΞ., το ΥΠΕΚ.Α., η Γ.Γ.Έρευνας και Τεχνολογίας, το ΥΠ.Υγείας, τα Πανεπιστήμια Αθηνών, Πατρών και Θεσσαλίας και το ΕΛΚΕΘΕ, ενώ μοναδικό έργο της φαίνεται η εκπόνηση μελετών για ιχθυοκαλλιέργειες συνολικού προϋπολογισμού 30.000 ευρώ, τις οποίες χρηματοδότησαν οι εταιρίες APC και LAMANS).
(στ) Πρόεδρος (δεύτερη θητεία) του Φορέα Διαχείρισης της Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου (στον οποίο υπάγονται και οι Εχινάδες νήσοι, μία από τις περιοχές με τη μεγαλύτερη ανάπτυξη υδατοκαλλιεργειών στην Ελλάδα).
Ο Φίλιππος Παπαγεωργίου, κατά τα τελευταία χρόνια είχε τις εξής ιδιότητες:
(α) Από τον 2ο του 1999, έως τον 1ο του 2001, υπήρξε στέλεχος της εταιρίας ΝΗΡΕΥΣ.
(β) Από τον 2ο του 2001, έως τον 12ο του 2002, υπήρξε στέλεχος της εταιρίας LAMANS.
(γ) Από τον 1ο του 2002, έως τον 10ο του 2008, υπήρξε υπάλληλος της διαχειριστικής αρχής του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, με αρμοδιότητα την αξιοποίηση του ΕΠΑΛ 2000–2006, σε ό,τι αφορά τον τομέα της υδατοκαλλιέργειας. Κατά την περίοδο αυτή, από το ΕΠΑΛ χρηματοδοτήθηκαν οι περισσότερες από τις Μελέτες ΠΟΑΥ που θεσμοθετούνται μέσω του ΕΠΧΣΑΑΥ (Θερμαϊκός, Β. Ευβοϊκός – Μαλιακός, Ν. Ευβοϊκός, Εχινάδες Νήσοι, Θεσπρωτία, Αττική, Β. Αιγαίο, Πελοπόννησος), αρκετές από τις οποίες εκπόνησε η LAMANS, αλλά και μία καταγγελθείσα για την επιστημονική της ορθότητα Μελέτη του 2006 που εκπόνησε το ΕΛΚΕΘΕ (προϋπολογισμός 19.040 ευρώ), συμπέρασμα της οποίας υπήρξε ότι οι μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας (δηλαδή οι μονάδες της εταιρίας «Ιχθυοτροφεία Κεφαλλονιά») δεν επιβαρύνουν περιβαλλοντικά τον κόλπο του Αργοστολίου Κεφαλονιάς.
(δ) Από τον 6ο έως τον 7ο του 2007, συνέγραψε από κοινού με την αντιπρόεδρο του ΣΕΘ και πρόεδρο της εταιρίας «Ιχθυοτροφεία Κεφαλονιάς» κ. Λάρα Γερουλάνου, το υπόμνημα που χρηματοδότησε και υπέβαλε ο ΣΕΘ στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τις προοπτικές ανάπτυξης της ευρωπαϊκής ιχθυοκαλλιέργειας.
(ε) Από τον 11ο του 2008 έως τον 3ο του 2010, υπήρξε αντιπρόεδρος της APC, την οποία συνίδρυσε.
(στ) Από τον 10ο του 2008, έως σήμερα, ασκεί ως ελεύθερος επαγγελματίας το επάγγελμα του συμβούλου στον τομέα των ιχθυοκαλλιεργειών (αναλαμβάνοντας τουλάχιστον σε μία περίπτωση ένα έργο από το ΥΘΥΝΑΛ προϋπολογισμού 73.125 ευρώ, με χρηματοδότηση από το ΕΠΑΛ 2007-2013, συμπράττοντας με το Ν. Αναγνόπουλο και την ΑPC).
(ζ) Από τον 9ο του 2010, έως σήμερα, είναι διορισμένος Ειδικός Συνεργάτης στο πολιτικό γραφείο του Υπουργoύ Πολιτισμού και Τουρισμού, κ. Παύλου Γερουλάνου (όπου μάλιστα λαμβάνει επίδομα μεταπτυχιακού τίτλου 45 ευρώ την ημέρα, αφού το μεταπτυχιακό του στα οστρακοειδή κρίθηκε ως συναφές με το αντικείμενο απασχόλησής του).
Σχετικά με τα ανωτέρω ακολουθεί απόσπασμα από τα πρακτικά της Βουλής τη συνεδρίασης της 30ης Σεπτεμβρίου 2011 και την επίκαιρη επερώτηση με αριθμό 3336/27-9-2011 του Βουλευτή της κ. Κ. Μαρκόπουλου προς τον Υπουργό Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (πρακτικά, σελ. 57-61/239)
Κ. ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΣ: «…Οφείλω όμως να σας δώσω μια διευκρίνιση γι’ αυτό που λέω προμελετημένο σχεδιασμό. Δεν αφορά εσάς. Αφορά πολύ συγκεκριμένα πράγματα που έχουν να κάνουν με τη μελέτη όλου αυτού του χωροταξικού. Θέλω, λοιπόν, να σας πω, κύριε Υπουργέ –και αυτό δεν έχει σχέση με τη δική σας ευθύνη- ότι υπάρχουν δυο ονόματα, δυο εταιρείες: ο κ. Αναγνώπουλος και ο κ. Παπαγεωργίου. Δεν τους ξέρω τους ανθρώπους. Έχουν σπουδάσει ιχθυολογία. Τον κ. Αναγνώπουλο τον έχετε Πρόεδρο στη Λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου. Μπορεί να τ’ αξίζει ο άνθρωπος. Είναι σύμβουλος στο σύνδεσμο των ιχθυοτρόφων των εταιρειών. Είναι αυτός που έκανε τη μελέτη του χωροταξικού. Και μάλιστα μαθαίνουμε ότι επειδή δεν είχε λεφτά το υπουργείο τα πλήρωσε η Ένωση Ιχθυοκαλλιεργητών. Δεν έχω αντίρρηση για όλα αυτά. Αλλά ξέρετε κάτι; Μήπως έχουμε βάλει τους λύκους να φυλάνε τα πρόβατα; Εγώ θέλω και τα δυο. Θέλω και την τουριστική ανάπτυξη των διαφόρων περιοχών -και δεν είναι μόνο η Εύβοια- θέλω και τις ιχθυοκαλλιέργειες. Μόνο που δεν πρέπει το ένα πηγαίνει κόντρα στο άλλο. Δόξα τω Θεώ η χώρα έχει πολλές περιοχές. Ο κ. Παπαγεωργίου είναι επίσης μαζί στις εταιρείες. Είναι Αντιπρόεδρος στην εταιρεία του κ. Αναγνώπουλου και έχει και δική του εταιρεία. Μπορεί να τα αξίζει ο άνθρωπος. Δεν έχω καμία αντίρρηση γι’ αυτό. Είναι και εκπρόσωπος του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης. Είναι και σύμβουλος του κ. Γερουλάνου στο Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού. Είναι σύμπτωση ότι η οικογένεια του κ. Γερουλάνου έχει ιχθυοκαλλιέργειες; Και είναι σύμβουλος εκεί; Και κάνει και το εθνικό χωροταξικό; Κύριε Υπουργέ, θέλω να επιστήσω λίγο την προσοχή. Είναι σαφές ότι δεν μπορεί ένας υπουργός να ξέρει τα πάντα. Είναι βέβαιο ότι πρέπει η γυναίκα του Καίσαρος εκτός από το να είναι, να φαίνεται και τίμια. Πρέπει όμως εδώ να προσέξουμε πολύ διότι έχω την αίσθηση ότι όλο αυτό το σύστημα προστασίας των ιχθυοκαλλιεργειών –και εγώ μαζί σας είμαι να τη στηρίξουμε- οδηγεί σε στρεβλή ανάπτυξη, σε παγίδευση πολλών περιοχών της χώρας…»
Γ. ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ: «Κύριε Μαρκόπουλε, σας παρακολουθούσα με πολύ μεγάλη προσοχή μέχρι τη στιγμή που επιδιώξατε να αφήσετε, θα έλεγα κάτι παραπάνω από υπονοούμενα σε σχέση με τον Υπουργό πολιτισμού».
Κ. ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΣ: «Γεγονότα είναι».
3) Η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του ΕΠΧΣΑΑΥ
Όπως διαβάζουμε στη σελ. 14 της ΣΜΠΕ, «2.2.Ανάδοχος Μελέτης: Η «Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του προτεινόμενου Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Υδατοκαλλιέργειες, εκπονήθηκε από τη Δ/νση Χωροταξίας του ΥΠΕΚΑ με σύμβουλο τεχνικής και επιστημονικής στήριξής της, τη σύμπραξη των εταιριών ALPHA MENTOR …ΝΕΑΡΧΟΣ …Με εκπρόσωπο τον Στράτο Καμπούρη, σύμβουλο επενδύσεων και Γενικό Διευθυντή». Πρόκειται για δύο εταιρίες, με τον ίδιο εκπρόσωπο, οι οποίες έχουν ως αντικείμενο την εκπόνηση Μελετών ΠΟΑΥ, ΜΠΕ μεμονωμένων μονάδων, την εκμετάλλευση ιχθυοτροφείων, και δραστηριοποιούνται κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα. Στο πελατολόγιο της ΑLPHA MENTOR βρίσκουμε μεταξύ άλλων τα Υπουργεία ΠΕΚΑ, ΑΓΡ.ΑΝ.&ΤΡ. , Εξωτερικών, Πολιτισμού και Τουρισμού.
Η Εισήγηση της Διεύθυνσης Χωροταξίας του ΥΠΕΚΑ προς το Εθνικό Συμβούλιο Χωροταξίας του Οκτωβρίου 2011 αναφέρει σχετικά με την ανάθεση της ΣΜΠΕ: «Παράλληλα με απόφαση της τότε Υπουργού ΠΕΚΑ, εκπονήθηκε η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του Ειδικού Πλαισίου… από τη Διεύθυνση Χωροταξίας με Σύμβουλο τεχνικής και επιστημονικής στήριξης την σύμπραξη των εταιρειών Alpha MENTOR – ΝΕΑΡΧΟΣ και διαμορφώθηκε και το τελικό Σχέδιο ΚΥΑ» .
Πώς όμως «διαμορφώθηκε το τελικό Σχέδιο ΚΥΑ»: Η εισήγηση της Διεύθυνσης Χωροταξίας δεν διευκρινίζει ότι, στις ίδιες αυτές εταιρίες που αποτελούσαν τον «σύμβουλο τεχνικής και επιστημονικής στήριξης για την εκπόνηση της ΣΜΠΕ» (ALPHA MENTOR – ΝΕΑΡΧΟΣ), το ΥΠΕΚΑ ανέθεσε στις 2.12.2010 και το έργο του «σύμβουλου τεχνικής και επιστημονικής στήριξης για την κατάρτιση του τελικού Σχεδίου ΚΥΑ για την κατάρτισή του τελικού σχεδίου της ΚΥΑ του ΕΠΧΣΑΑΥ και τη ΣΜΠΕ», το οποίο φαίνεται να αποτελεί διαφορετικό έργο. Φαίνεται δηλαδή ότι το ΥΠΕΚΑ δηλαδή επέλεξε ως σύμβουλο για την κατάρτιση του τελικού Σχεδίου της ΚΥΑ τον ίδιο φορέα που εκπόνησε την ΣΜΠΕ, τον οποίο μάλιστα για την δεύτερη (χρονικά) συμβουλευτική υπηρεσία, άμειψε με επιπλέον 18.000 ευρώ (για την πρώτη υπηρεσία δεν είναι γνωστό πόσο αμείφθηκε). Όπως διαβάζουμε στο site της εταιρίας ΝΕΑΡΧΟΣ, «Η συγκεκριμένη εξέλιξη συνιστά ιδιαιτέρως σημαντικό γεγονός, το οποίο πιστώνεται στην ηγεσία του ΥΠΕΚΑ και στη Δ/νση Χωροταξίας καθώς και στο Σύνδεσμο Ελλήνων Θαλασσοκαλλιεργειών».
Σε ό,τι αφορά το περιεχόμενό της, η ΣΜΠΕ τεκμηριώνει «επιστημονικά» το περιεχόμενο του ΕΠΧΣΑΑΥ, δηλαδή την καταλληλότητα για ανάπτυξη υδατοκαλλιεργειών όλων απολύτως των θέσεων στις οποίες λειτουργούν μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας στην Ελλάδα επί πολλά έτη. Η τεκμηρίωση αυτή γίνεται αποκλειστικά σε θεωρητικό επίπεδο και με επιστημονικά «προβληματική» μεθοδολογία. Η ΣΜΠΕ, όχι μόνο δεν ενσωματώνει μελέτες εξέτασης των περιβαλλοντικών παραμέτρων των επίμαχων περιοχών, αλλά δεν λαμβάνει καν υπόψη τις Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) και τις συναφείς Αποφάσεις Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ), οι οποίες είναι θεσμοθετημένες, επί μία ή δύο δεκαετίες, σε όλες τις ελεγχόμενες θέσεις (εφόσον η αδειοδότηση των μονάδων που λειτουργούν σε αυτές βασίζεται σε σχετικές ΜΠΕ και ΑΕΠΟ). Ο έλεγχος επομένως της τήρησης -ή μη- των Εγκεκριμένων Περιβαλλοντικών Όρων κατά τα χρόνια λειτουργίας μονάδων ιχθυοκαλλιέργειας στις επίμαχες θέσεις, θα αρκούσε για να προκρίνει –ή να αποκλείσει- κατά’ αρχάς, τις θέσεις αυτές, χωρίς να απαιτούνται πολυέξοδοι επί τόπου έλεγχοι, που έτσι κι αλλιώς δεν έχουν διεξαχθεί «λόγω κόστους». Το βασικό στοιχείο ελέγχου, το οποίο αποτελεί μέτρο των Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, είναι το μέγεθος της ετήσιας παραγωγής της κάθε μονάδας σε σύγκριση με αυτό που ορίζεται ως μέγιστο επιτρεπόμενο (με βάση την ΜΠΕ και την ΑΕΠΟ της) για την θέση εγκατάστασής της.
Ο έλεγχος των στοιχείων αυτών θα έπρεπε να αποτελεί θεμελιώδες μεθοδολογικό εργαλείο μιας επιστημονικά ορθής ΣΜΠΕ και στοιχειώδες αντικείμενο του Χωροταξικού Πλαισίου, σε ό,τι αφορά τις περιβαλλοντικές, χωροταξικές και νομικές πτυχές της χωροθέτησης ιχθυοκαλλιεργειών. Ωστόσο δεν απαντάται πουθενά, τόσο στην Μελέτη ΕΠΧΣΑΑΥ, όσο και στην ΣΜΠΕ. Ο λόγος είναι απλός: ένας τέτοιος έλεγχος θα αποδείκνυε την υπέρμετρη και πολυετή υπέρβαση των Εγκεκριμένων Περιβαλλοντικών Όρων στις περισσότερες θέσεις στις οποίες λειτουργούν επί χρόνια μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας και άρα την ακαταλληλότητά τους. Δηλαδή θα αποδείκνυε την απόλυτη αστοχία όλων των συμπερασμάτων, στα οποία έπρεπε «υποχρεωτικά» να καταλήξει το ΕΠΧΣΑΑΥ, το οποίο a priori είχε ως στόχο να κρίνει τις ίδιες περιοχές ως κατάλληλες για χωροθέτηση ακόμα περισσότερων μονάδων ιχθυοκαλλιέργειας (είναι χαρακτηριστικό ότι έχουν κριθεί ως κατάλληλες ακόμα και περιοχές στις οποίες όλες οι αρμόδιες υπηρεσίες, αλλά και οι εισαγγελικές αρχές, έχουν βεβαιώσει υπερβάσεις παραγωγής έως 500% επί επτά χρόνια). Η επιστημονική θεωρία επιβεβαιώνει τον ισχυρισμό αυτό, αφού έχει αποδειχθεί ότι, για να είναι οικονομικά βιώσιμη μια μονάδα ιχθυοκαλλιέργειας, πρέπει να έχει παραγωγή πάνω από το 200% της (νομικά και περιβαλλοντικά) επιτρεπόμενης. Μάλιστα η κοινή πρακτική όλων των εταιριών ιχθυοκαλλιέργειας να υπερβαίνουν παγίως τους Εγκεκριμένους Περιβαλλοντικούς Όρους λειτουργίας τους προκειμένου να κερδοφορούν, ομολογείται από τις ίδιες τις Μελέτες Καθορισμού ΠΟΑΥ, αλλά και από τους ίδιους τους παράγοντες κλάδου.
4) Ο τρόπος θεσμοθέτησης της ΚΥΑ
Στο τελικό σχέδιο ΚΥΑ που ήρθε προς έγκριση στο Εθνικό Συμβούλιο Χωροταξίας, αναφέρεται στη σελ. 5 ότι λήφθηκαν υπόψη οι «απόψεις που διατυπώθηκαν στο πλαίσιο της διαδικασίας δημόσιας διαβούλευσης για το Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τις Υδατοκαλλιέργειες και τη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων αυτού, και ειδικότερα:…», τις οποίες και απαριθμεί έως τη σελ. 8.
Επί τούτου επισημαίνονται τα εξής:
(α) Στη δημόσια διαβούλευση συμμετείχαν μόνο όσοι φορείς ή φυσικά πρόσωπα αντιλήφθηκαν το θέμα και είχαν πρόσβαση μέσω διαδικτύου στην ιστοσελίδα του Υπουργείου, όπου βρίσκονταν αναρτημένα τα μέρη του Σχεδίου ΚΥΑ, εκ των οποίων, το πιο σημαντικό, ο Χάρτης, δεν ήταν δυνατό να εκτυπωθεί.
(β) Ειδικά σε ό,τι αφορά τους ΟΤΑ που συμμετείχαν στη διαβούλευση, οι απόψεις τους υποβλήθηκαν αυτοβούλως και όχι κατόπιν κάποιου αιτήματος της Διοίκησης για έκφραση γνώμης.
(γ) Έκφραση απλής γνώμης και μόνο επί της ΣΜΠΕ, ζητήθηκε μόνον από τα Περιφερειακά Συμβούλια, τα οποία με τη σειρά τους ζήτησαν τις απόψεις των ΟΤΑ, εντός πολύ στενής προθεσμίας, χωρίς οι απόψεις αυτές να πρέπει να εκφραστούν μέσω απόφασης Δημοτικού Συμβουλίου και -κυρίως- χωρίς να έχουν δεσμευτικό χαρακτήρα.
(δ) Στην ηλεκτρονική διαβούλευση του Σχεδίου ΚΥΑ, πενήντα θεσμικοί και μη θεσμικοί φορείς ανήρτησαν σχόλια, κατά της θεσμοθέτησης του Χωροταξικού Πλαισίου εξολοκλήρου ή κατά της ένταξης συγκεκριμένων περιοχών και αναλυτικά: δώδεκα Δήμοι (Επιδαύρου, Ερμιονίδας, Καρυστίας, Κορινθίων, Λοκρών, Μεγαρέων Πόρου, Πύλου – Νέστορος, Σαλαμίνας, Τροιζήνας, Οινουσσών), μία Δημοτική Κοινότητα (Σοφικού - Τοπική Κοινότητα Κόρφου και λοιπών Τοπικών φορέων της Δημοτικής Ενότητας Σολυγείας του Δήμου Κορινθίων), τέσσερις περιβαλλοντικές οργανώσεις (Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS, Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, GREENPEACE, WWF Ελλάς), δύο Πανελλήνιοι σύλλογοι ειδικών επιστημόνων κλάδων (Πανελλήνιος Σύλλογος Ιχθυολόγων Δημοσίου, Σύλλογος Ελλήνων Μηχανικών Πολεοδομίας, Χωροταξίας & Περιφερειακής Ανάπτυξης - ΣΕΜΠΧΠΑ), ένα πολιτικό κόμμα (υπο-ομάδα Αλιείας/Θεματική ομάδα περιβάλλοντος Οικολόγων Πράσινων, δύο σύνδεσμοι επαγγελματιών θαλασσίου τουρισμού (Ελληνικός Σύνδεσμος Μεσιτών και Εμπειρογνωμόνων Θαλαμηγών, Ένωση Πλοιοκτητών Ελληνικών Σκαφών Τουρισμού), δύο ινστιτούτα αρχαιολογικών ερευνών (Ινστιτούτο Εναλίων Αρχαιολογικών Ερευνών, Σουηδικό Ινστιτούτο Αρχαιολογικών Ερευνών) και 38 τοπικοί σύλλογοι από όλη την Ελλάδα.
(ε) Από τις παρεμβάσεις των ανωτέρω φορέων, οι οποίες στη συντριπτική πλειοψηφία τους εξέφραζαν αίτημα για εξολοκλήρου απόσυρση του Σχεδίου ή εξαίρεση ολόκληρων περιοχών, μόνο δεκαέξι αναφέρονται ως «ληφθείσες υπόψη» στις σελ. 5-8 του τελικού Σχεδίου (μαζί με δεκάδες έγγραφα αρμοδίων υπηρεσιών), χωρίς όμως να έχουν γίνει αποδεκτές.
(στ) Αντίθετα με τις παραπάνω θέσεις που δεν έγιναν αποδεκτές, αποδεκτές έγιναν, ακόμα και σε αυτό το στάδιο, παρατηρήσεις και προτάσεις της εταιρίας APC αναφορικά με το τελικό Σχέδιο της ΚΥΑ, οι οποίες υποβλήθηκαν στην ηλεκτρονική διαβούλευση από τον Ν. Αναγνόπουλο.
5) Κριτική του ΕΠΧΣΑΑΥ
(α) Ακολουθεί η εισαγωγή από τη Γνωμοδότηση του Συλλόγου Ελλήνων Μηχανικών Πολεοδομίας, Χωροταξίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης για το σχέδιο ΚΥΑ, η οποία δημοσιεύθηκε στην ηλεκτρονική διαβούλευση:
«Ο Σύλλογος Ελλήνων Μηχανικών Πολεοδομίας, Χωροταξίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΣΕΜΠΧΠΑ), συμμετέχοντας στη δημόσια διαβούλευση για το σχέδιο ΚΥΑ του Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Υδατοκαλλιέργειες, συνέστησε σχετική ομάδα εργασίας η οποία προέβη στην αποτίμησή του και σας υποβάλλει τις παρατηρήσεις του τόσο επί της αρχής όσο και επί του περιεχομένου του. Οι όποιες παρατηρήσεις / προτάσεις μας αποσκοπούν στη βελτίωση του περιεχομένου του Σχεδίου ΚΥΑ και στο πνεύμα αυτό θεωρούμε σκόπιμη τη συμμετοχή μας στο Εθνικό Συμβούλιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης, ως το επιστημονικό όργανο της πλέον αρμόδιας ειδικότητας, αυτής του Μηχανικού Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης. Επιπλέον, ο Σύλλογος παραμένει στη διάθεση σας για περαιτέρω συνεργασία ως προς τα γενικά θέματα που αναφέρονται στο παρόν κείμενο αλλά και ως προς ειδικότερα θέματα για την ισόρροπη χωρική οργάνωση και αειφόρο ανάπτυξη του κλάδου των υδατοκαλλιεργειών.
ΕΠΙ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ: Η σύνταξη ενός Ειδικού Πλαισίου για τις Υδατοκαλλιέργειες θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ένα βήμα για τη συμπλήρωση του χωροταξικού σχεδιασμού της χώρας με κατευθύνσεις για την ορθολογική οργάνωση και ανάπτυξη ενός κλάδου παραγωγικής δραστηριότητας εθνικής σημασίας, καθώς οι υδατοκαλλιέργειες αποτελούν ένα δυναμικό κλάδο της ελληνικής οικονομίας που λόγω του εξαγωγικού, κατά βάση, χαρακτήρα του συμβάλλει «ουσιαστικά στο ισοζύγιο πληρωμών της χώρας, ενώ τα προϊόντα του κυριαρχούν στην Ευρωπαϊκή αγορά και όχι μόνο».
Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη ότι:
α) στον ελληνικό θαλάσσιο χώρο υφίσταται/αναπτύσσεται μεγάλος αριθμός χρήσεων/δραστηριοτήτων πέραν των υδατοκαλλιεργειών, όπως: ναυσιπλοΐα (θαλάσσιοι διάδρομοι), ζώνες λιμένων, αλιεία (αλιευτικές ζώνες), θαλάσσια οικοσυστήματα, περιβαλλοντικά πάρκα, ενάλιες αρχαιότητες, καταδυτικός και θαλάσσιος τουρισμός και ζώνες διέλευσης αγωγών. Σε αυτές προστίθενται και άλλες λόγω των νέων απαιτήσεων/αναγκών και δεδομένων όπως υπεράκτια πάρκα ανεμογεννητριών και εγκαταστάσεις άντλησης υδρογονανθράκων,
β) ο θαλάσσιος χώρος αποτελεί «ειδική» περίπτωση χώρου πρωταρχικής σημασίας για τη χώρα (εθνικής και οικονομικής) με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά (φυσικά, οικολογικά, πλουτοπαραγωγικά κ.ά.) και ευαισθησία, ο οποίος χρήζει προστασίας και ορθολογικής αξιοποίησης,
γ) τόσο σε διεθνές όσο σε ευρωπαϊκό επίπεδο, οι προσπάθειες για τη ρύθμιση των δραστηριοτήτων και την προστασία του θαλάσσιου χώρου έχουν ξεκινήσει εδώ και πολλά χρόνια. Πολλές χώρες διαθέτουν θαλάσσια χωροταξικά σχέδια, μέσα από τα οποία ρυθμίζονται και θέματα που αφορούν στις υδατοκαλλιέργειες με ολοκληρωμένο τρόπο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση από το 2005-2006 έχει ξεκινήσει τη σχετική επεξεργασία κειμένων πολιτικής για το θέμα, στο πλαίσιο της οποίας εκδόθηκε η Οδηγία 2008/56/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 17ης Ιουνίου 2008 με τίτλο «Θαλάσσια στρατηγική για την προστασία και διαχείριση των θαλάσσιων υδάτων». Η Οδηγία αυτή «αποτελεί τον περιβαλλοντικό πυλώνα της μελλοντικής θαλάσσιας πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης», όπως επεσήμανε και το ΥΠΕΚΑ όταν έθεσε σε δημόσια διαβούλευση το Δεκέμβριο του 2010 το Σχέδιο Νόμου «Θαλάσσια στρατηγική για την προστασία και διαχείριση των θαλάσσιων υδάτων – Εναρμόνιση με την οδηγία 2008/56/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 17ης Ιουνίου 2008». Ωστόσο, η εν λόγω οδηγία δεν αναφέρεται πουθενά στα «Έχοντας υπόψη» του υπό διαβούλευση σχεδίου ΚΥΑ του Ειδικού Πλαισίου για τις Υδατοκαλλιέργειες και δε φαίνεται να λαμβάνεται επί της ουσίας υπόψη,
δ) κατά καιρούς τόσο από την ηγεσία του ΥΠΕΚΑ όσο και από απαντήσεις σε ερωτήσεις βουλευτών αλλά και άλλα σχετικά έγγραφα, έχει διατυπωθεί η ανάγκη για θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό, ως βασική προϋπόθεση για τη ρύθμιση και προστασία του θαλάσσιου χώρου,
ε) το ΥΠΕΚΑ είχε δεσμευτεί για την καταρχήν προώθηση του Ειδικού Πλαισίου για τον Παράκτιο και Νησιωτικό Χώρο, που περιλαμβάνει ένα σημαντικό και κρίσιμο τμήμα του θαλάσσιου χώρου, το οποίο σχετίζεται άμεσα με τις υδατοκαλλιέργειες αλλά και με άλλες χρήσεις όπως ο τουρισμός/αναψυχή, βιομηχανικές δραστηριότητες που απαιτούν από τη φύση τους θαλάσσιο μέτωπο κ.ά., ο ΣΕΜΠΧΠΑ θεωρεί ότι είναι αναγκαία η ολοκληρωμένη προσέγγιση του θαλάσσιου χώρου μέσω της προώθησης του αντίστοιχου Ειδικού Πλαισίου για το Θαλάσσιο Χώρο και όχι μέσω αποσπασματικών προσπαθειών όπως αυτή για τις υδατοκαλλιέργειες που αναφέρεται και εξετάζει ένα μόνο τμήμα του όπως και των δραστηριοτήτων που λαμβάνουν χώρα σε αυτόν.
Εξ’ ορισμού, το Ειδικό Πλαίσιο των Υδατοκαλλιεργειών έχει ως βάση αναφοράς τους ιχθυοκλωβούς και τις συνοδευτικές εγκαταστάσεις και όχι τις δεκάδες λειτουργίες που λαμβάνουν χώρα στη θάλασσα. Σύμφωνα με το άρθρο 1 ο σκοπός του περιορίζεται στην: «παροχή κατευθύνσεων, κανόνων και κριτηρίων για τη χωρική διάρθρωση, οργάνωση και ανάπτυξη του κλάδου (των υδατοκαλλιεργειών) στον ελληνικό χώρο και των αναγκαίων προς τούτο υποδομών, με στόχο τη διασφάλιση της προστασίας του περιβάλλοντος και της ανταγωνιστικότητας του κλάδου». Ωστόσο ο θαλάσσιος χώρος αποτελεί μια πολυσύνθετη και ευαίσθητη χωρική ενότητα η οποία απαιτεί προσεκτικό και ολοκληρωμένο σχεδιασμό αλλά μέχρι στιγμής δε διέπεται από ένα ολοκληρωμένο σχέδιο ανάπτυξης και προστασίας, με μόνη εξαίρεση τα δύο Εθνικά Θαλάσσια Πάρκα των Βορείων Σποράδων και της Ζακύνθου σε τοπικό επίπεδο.
Η μάλλον αποσπασματική προώθηση του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τις Υδατοκαλλιέργειες ενέχει κινδύνους. Η μη ενιαία/ολοκληρωμένη αντιμετώπιση του θαλάσσιου χώρου ενδέχεται να οδηγήσει σε λανθασμένες προσεγγίσεις, να δημιουργήσει συγκρούσεις (conflicts) και τελικά αδυναμία εφαρμογής του Ειδικού Πλαισίου, ειδικότερα όταν το ελληνικό κράτος «αναγκαστεί» υπό τις ευρωπαϊκές επιταγές να υλοποιήσει έναν ολοκληρωμένο θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό με προβλέψεις για τον παράκτιο και νησιωτικό χώρο. Άλλωστε, αντίστοιχα προβλήματα αδυναμίας εφαρμογής, αντιφάσεων και συγκρούσεων μεταξύ των προβλέψεων του σχεδιασμού έχει ήδη αντιμετωπίσει η χώρα, όταν αντί να προηγηθεί η θεσμοθέτηση του Γενικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης (Εθνικό Χωροταξικό Σχέδιο) προωθήθηκαν και θεσμοθετήθηκαν πρώτα από όλα το Ειδικό Πλαίσιο για τις Φυλακές και στη συνέχεια τα 12 Περιφερειακά Πλαίσια (πλην της Αττικής). Δώδεκα (12) Περιφερειακά Πλαίσια που παρουσιάζουν διαφορές μεταξύ τους και ελλείψεις και που άλλοτε ρυθμίζουν θέματα και άλλοτε τα αγνοούν. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι ενώ σε κάποια Πλαίσια περιέχονται προβλέψεις για τον κλάδο των υδατοκαλλιεργειών (έστω και επιδερμικά), σε κάποια άλλα ο κλάδος αγνοείται πλήρως αν και υφίστανται τέτοιου είδους δραστηριότητες στην οικεία Περιφέρεια. Ο θαλάσσιος χώρος για την Ελλάδα είναι πολύτιμος και εξαιρετικά ευαίσθητος και δεν μπορεί να σχεδιαστεί, σε εθνικό επίπεδο, με βάση μόνο τις υδατοκαλλιέργειες. Ως εκ τούτου κρίνεται απαραίτητη η καταρχήν προώθηση ενός Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για το σύνολο του Θαλάσσιου Χώρου».
(β) Ακολουθεί η Γνωμοδότηση του Πανελλήνιου Συλλόγου Ιχθυολόγων Δημοσίου για το σχέδιο ΚΥΑ, η οποία δημοσιεύθηκε στην ηλεκτρονική διαβούλευση του Σχεδίου:
«Ο Πανελλήνιος Σύλλογος Ιχθυολόγων Δημοσίου με αφορμή τη δημόσια διαβούλευση που είναι σε εξέλιξη, για το Σχέδιο Κοινής Υπουργικής Απόφασης (ΚΥΑ) και την έγκριση της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) του Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης των Υδατοκαλλιεργειών, με αίσθημα ευθύνης προς τα μέλη του, θα ήθελε να επισημάνει τα ακόλουθα:
Η αλματώδης ανάπτυξη των θαλάσσιων υδατοκαλλιεργειών στην Ελλάδα τα τελευταία 25 χρόνια δεν υποστηρίχθηκε από τη θέσπιση ενός πλαισίου που να ρυθμίζει χωροταξικά την οργάνωση και ανάπτυξη του κλάδου στον ελληνικό χώρο καθώς και τις αναγκαίες υποδομές. Το παραπάνω πλαίσιο θα έπρεπε να λάβει υπόψη του τις περιβαλλοντικές συνθήκες, το σύνολο των ασκούμενων σε κάθε περιοχή δραστηριοτήτων και τις προτεραιότητες που θα πρέπει να δοθούν ώστε η δημιουργία ενός εύρωστου και βιώσιμου κλάδου της οικονομίας να διασφαλίσει τόσο την προστασία του περιβάλλοντος όσο και την κοινωνική συνοχή. Αντίθετα όμως, η άναρχη χωρίς επιστημονικά δεδομένα σημειακή χωροθέτηση των μονάδων ιχθυοκαλλιέργειας, η απουσία δεδομένων περιβαλλοντικής παρακολούθησης σε συνδυασμό με την υπέρβαση της εγκεκριμένης δυναμικότητας είχαν ως αποτέλεσμα να δημιουργηθούν και να συσσωρευτούν πολλά προβλήματα. Κρίνεται λοιπόν επιτακτική η ανάγκη για τη θεσμοθέτηση ενός πλαισίου χωροθέτησης των μονάδων υδατοκαλλιέργειας στη σωστή βάση τώρα!!!.
Η προσπάθεια για τη δημιουργία ενός τέτοιου πλαισίου καταρχήν αναγνωρίζεται ως θετική. Προσκρούει όμως σε μείζονα ζητήματα που άπτονται των κατευθύνσεων που παρέχονται. Από την ανάγνωση τόσο της ΣΜΠΕ όσο και του σχεδίου της ΚΥΑ διαπιστώνεται ότι, αποκλειστικό και μόνο στόχο των μελετητών αποτελεί η «επίλυση» των, έως σήμερα, υπαρχόντων προβλημάτων χωροθέτησης με τη «νομιμοποίηση» των μονάδων και όχι η λήψη των απαραίτητων μέτρων για την ορθή χωροθέτησή τους.
Με μια απλή σύγκριση του χάρτη με τις υπάρχουσες σήμερα μονάδες με τον χάρτη των προτεινόμενων Περιοχών Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών, μπορεί ο καθένας να διαπιστώσει την σχεδόν πλήρη ταύτιση τους, γεγονός που αποδεικνύει ξεκάθαρα τον καταγγελλόμενο από μας στόχο.
Επιπρόσθετα, τόσο στη ΣΜΠΕ όσο στην ΚΥΑ υπάρχουν καταρχήν «τρωτά» σημεία που προκαλούν εντύπωση και ενισχύουν την πεποίθησή μας για τον επιδιωκόμενο στόχο.
1. Προϋπόθεση για την εκπόνηση της ΣΜΠΕ αποτελεί η ύπαρξη Μελέτης Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Υδατοκαλλιέργειες, την οποία αξιολογεί η ΣΜΠΕ.
Αυτό που εγείρει από μόνο του σοβαρές ενστάσεις είναι η εμπλοκή του Συλλόγου Ελλήνων Θαλασσοκαλλιεργητών (ΣΕΘ), δηλαδή των ίδιων των επιχειρηματιών του κλάδου, στην εκπόνηση αυτής της μελέτης.
2. Είναι γεγονός ότι και ο κλάδος των υδατοκαλλιεργειών συμβάλλει στην τόνωση της τοπικής και περιφερειακής ανάπτυξης, στη συγκράτηση πληθυσμού ειδικά σε απομακρυσμένες περιοχές κ.α. Όμως και από τα δύο κείμενα προκύπτει σαφώς ότι οι μελετητές επικεντρώνονται στον αναπτυξιακό ρόλο του κλάδου, παραβλέποντας την αναπτυξιακή διάσταση άλλων δραστηριοτήτων και τα προβλήματα που έχουν δημιουργηθεί όπως ο ανταγωνισμός για τις χρήσεις στην παράκτια ζώνη, ρύπανση κλπ.
3. Η υδατοκαλλιέργεια, στην πλειονότητά της, χωροθετείται στην παράκτια ζώνη. Σε αυτές τις ζώνες και ειδικά στη χώρα μας όπου, αφενός η αλιεία και αφετέρου ο τουρισμός, αποτελούν σημαντικούς τομείς ο ανταγωνισμός για τις χρήσεις είναι εξαιρετικά μεγάλος. Όμως δυστυχώς, ούτε ο ανταγωνισμός με περιοχές-χώρους δραστηριοποίησης της παράκτιας αλιείας που σε ορισμένες περιπτώσεις υφίσταται έντονα, ούτε οι αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών από τη χωροθέτηση μονάδων υδατοκαλλιέργειας δε φαίνεται να λαμβάνονται υπόψη. Επιπλέον, ο χαρακτηρισμός από τους μελετητές των αντιθέσεων με τις άλλες χρήσεις ως «αμφιλεγόμενες και ελεγχόμενων κινήτρων» είναι τουλάχιστον ατυχής.
4. Προκύπτει σαφώς ότι δίνεται προτεραιότητα στον κλάδο των υδατοκαλλιεργειών έναντι της αλιείας. Η αιτιολόγηση της προτεραιότητας αυτής στερείται τεκμηρίωσης και βέβαια αγνοείται επιμελώς ο ανταγωνισμός που υφίσταται έντονα με χώρους άσκησης της παράκτιας αλιείας. Μάλιστα δίνεται το δικαίωμα στον φορέα διαχείρισης να προτείνει τους όρους άσκησης της αλιείας περιμετρικά τόσο των μονάδων όσο και των ΠΟΑΥ !!!!!
5. Η αναφορά των επιπτώσεων από τη λειτουργία των μονάδων υδατοκαλλιέργειας στη ΣΜΠΕ περιορίζεται σε εξαιρετικά σύντομες αναφορές στη βιβλιογραφία, ενώ στην ΚΥΑ αναφέρεται ότι οι επιπτώσεις είναι «ελεγχόμενες»!!! Δημιουργεί δε ερωτήματα το γεγονός ότι στη μελέτη γίνεται απλή αναφορά και δεν αξιολογούνται οι επιπτώσεις αλλά και σημαντικοί κίνδυνοι όπως είναι η γενετική ρύπανση και οι επιπτώσεις της στους φυσικούς πληθυσμούς, ζητήματα αισθητικής ρύπανσης κλπ.
6. Αν και σχετικές μελέτες έχουν δείξει επιπτώσεις κυρίως στο ίζημα και στη βενθική πανίδα με δυνατότητα ανάκαμψης, η παντελής έλλειψη στοιχείων από το πεδίο στο πλαίσιο προγραμμάτων παρακολούθησης των επιπτώσεων των μονάδων δεν είναι σε θέση να επιβεβαιώσει ή όχι τη βιβλιογραφία. Πρέπει να σημειωθεί ότι η παρακολούθηση των επιπτώσεων είναι επιτακτικά απαραίτητη για όλες τις μονάδες, πόσο μάλλον σε περιοχές όπου επικρατούν ειδικές συνθήκες όπως για παράδειγμα μεγάλη συγκέντρωση μονάδων, μικροί ρυθμοί ανανέωσης νερού, κλειστοί κόλποι κλπ, καθότι δεν είναι δυνατό να εκτιμηθεί πως θα «σωρεύονται» αθροιστικά οι επιπτώσεις, τόσο στην ποιότητα του περιβάλλοντος μέσου όσο και στην υγεία και ευζωία του ζωικού κεφαλαίου. Δυστυχώς η τάση «συγκέντρωσης-συγκεντροποίησης» που απορρέει από τις κατευθύνσεις του προτεινόμενου σχεδιασμού έρχεται να επιτείνει τα παραπάνω προβλήματα.
7. Αντίστοιχης σπουδαιότητας παράλειψη είναι το γεγονός ότι η εκπόνηση των μελετών για τη χωροθέτηση των προτεινομένων ΠΟΑΥ (η οποία κατά παράδοξο τρόπο είχε ήδη προηγηθεί!!!) έγινε τελείως αποσπασματικά, χωρίς στοιχεία από το πεδίο (π.χ. αναγκαίες επιστημονικές μετρήσεις), καταγραφή των προβλημάτων (αντιδράσεις τοπικών κοινωνιών, ενάλιες αρχαιότητες, ανοξικές συνθήκες στον Αμβρακικό κλπ) κλπ.
8. Ένα ακόμα σημαντικό ζήτημα που προκύπτει είναι η εκτίμηση της δυναμικότητας των μονάδων σύμφωνα με τη φέρουσα ικανότητα της έκτασης εγκατάστασής τους. Από την ΚΥΑ η εκτίμηση της δυναμικότητας των μονάδων παραπέμπεται να ρυθμιστεί με άλλες ΚΥΑ (άρθρο 7). Επισημαίνεται όμως ότι ισχύει ήδη ο υπολογισμός της δυναμικότητας με βάση τη φέρουσα ικανότητα της έκτασης εγκατάστασης της μονάδας σύμφωνα με την αριθμ. 121570/1866/12-6-2009 Κοινή Εγκύκλιο ΥΠΑΑΤ-ΥΠΕΧΩΔΕ. Η τελευταία δημιουργεί ερωτηματικά σχετικά με την εκτίμηση της μορφολογίας της περιοχής (ανοιχτός ή κλειστός κόλπος κλπ) – τρόπο υπολογισμού της ταχύτητας των ρευμάτων.
9. Η υποβάθμιση της περιβαλλοντικής διάστασης γίνεται ιδιαίτερα εμφανής στον τρόπο που αντιμετωπίζονται οι περιοχές με λιβάδια Posidonia oceanica. Η όποια ευαισθησία περιορίζεται μόνο στο 10-15 % των περιοχών (όσες είναι στο δίκτυο NATURA) χωρίς βέβαια να υπάρχει αναφορά για το πόσες και ποιες μονάδες είναι εγκατεστημένες πάνω από ευαίσθητα ενδιαιτήματα και κυρίως χωρίς να είναι χαρτογραφημένα αυτά τα ενδιαιτήματα.
10. Δεν αιτιολογείται πως προέκυψε η θέσπιση των κριτηρίων του άρθρου 7 της ΚΥΑ. Για παράδειγμα με βάση ποια στοιχεία προέκυψαν οι αποστάσεις μεταξύ των μονάδων, η απόσταση από άλλες δραστηριότητες, οι δυναμικότητες των ΠΟΑΥ κλπ.
11. Επισημαίνουμε ακόμη ότι τα ζητήματα χωροθέτησης των μονάδων υδατοκαλλιέργειας στα εσωτερικά νερά, τις λιμνοθάλασσες κλπ αντιμετωπίζονται επιφανειακά, χωρίς προσπάθεια προσέγγισης σε βάθος.
Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι η ΣΜΠΕ αποτελεί εργασία γραφείου και όχι μελέτη πεδίου με τα ανάλογα αποτελέσματα και συμπεράσματα και για το λόγο αυτό σε πολλά σημεία είναι γενικόλογη, ασαφής, χωρίς αιτιολόγηση και τεκμηρίωση των προτεινόμενων λύσεων. Συνοψίζοντας, μετά τα παραπάνω γίνεται αντιληπτό πως δεν θα πρέπει να εγκριθεί η προτεινόμενη ΣΜΠΕ ούτε το σχέδιο της ΚΥΑ για το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών. Αντί αυτού θα πρέπει να γίνει συζήτηση από μηδενική βάση προκειμένου να σχεδιαστεί και να υποβληθεί συγκεκριμένη πρόταση για τη χωροθέτηση των μονάδων υδατοκαλλιέργειας στη χώρα θέτοντας εξαρχής ως στρατηγικό στόχο: την κατ’ ουσία ρύθμιση της χωρικής διάρθρωσης, της οργάνωσης και της ανάπτυξης του κλάδου στον ελληνικό χώρο, με γνώμονα τόσο τη διασφάλιση της προστασίας του περιβάλλοντος όσο και τη δημιουργία ενός εύρωστου και βιώσιμου κλάδου της οικονομίας ενταγμένου αρμονικά στο πλέγμα των δραστηριοτήτων που παραδοσιακά ασκούνται στην παράκτια ζώνη.
Στο πλαίσιο αυτό ο σχεδιασμός θα πρέπει να συμπεριλάβει οπωσδήποτε τα ακόλουθα:
1. Αναλυτική αποτύπωση της υπάρχουσας κατάστασης (είδος, αριθμός μονάδων, παραγωγές, απασχολούμενοι στον τομέα, κοινωνικο-οικονομικά στοιχεία, προβλήματα σε τοπικό επίπεδο, καταγραφή παραμέτρων παρακολούθησης ποιότητας του περιβάλλοντος κλπ).
2. Εκτίμηση και αξιολόγηση των δυνατοτήτων, προβλημάτων, περιορισμών κάθε περιοχής και διατύπωση προτάσεων με την προετοιμασία βασικών εργαλείων (χάρτες, σχέδια, στοιχεία) για την τεκμηρίωση των αποφάσεων.
3. Διαβούλευση σε τοπικό επίπεδο για τις προτεινόμενες αναπτυξιακές δραστηριότητες. Στις περισσότερες περιοχές το δίλλημα δε θα έπρεπε να περιορίζεται σε «τουρισμός ή υδατοκαλλιέργειες», αλλά στη δυνατότητα εξεύρεσης της βέλτιστης λύσης με τη συναίνεση και των κατοίκων, αφού ληφθούν υπόψη διαφορετικές απόψεις μέσω της διεπιστημονικής συζήτησης. Σύνθεση ολοκληρωμένου αναπτυξιακού σεναρίου προσαρμοσμένου στην πραγματικότητα κάθε περιοχής και αξιολόγηση των θετικών και των αρνητικών επιπτώσεών του».
(γ) Τέλος, προσαρτάται το υπόμνημα του Χημικού Μηχανικού ΕΜΠ, κ. Γ. Κάρλου, στο οποίο τεκμηριώνεται η επιστημονική ακυρότητα των Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, πάνω στις οποίες βασίζεται η αδειοδότηση όλων των μονάδων ιχθυοκαλλιέργειας έως σήμερα. Παρότι αποδεικνύεται ότι οι Μελέτες αυτές υποτιμούν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της ιχθυοκαλλιέργειας και παρότι είναι αναμφισβήτητο δεδομένο ότι επί χρόνια οι λειτουργούσες μονάδες δεν τηρούσαν ούτε καν τους υποδεικνυόμενους από τις Μελέτες αυτές Εγκεκριμένους Περιβαλλοντικούς Όρους (παραγωγή - επιφάνεια), το ΕΠΧΣΑΑΥ προβλέπει ουσιαστικά το απεριόριστο δικαίωμα του φορέα διαχείρισης των ΠΟΑΥ να καθορίζει μόνος του τους πλέον καθοριστικούς για την επιβάρυνση του περιβάλλοντος όρους, δηλαδή το μέγεθος της επιτρεπόμενης παραγωγής και την επιφάνεια της δραστηριότητας:
«Επειδή έχω ασχοληθεί πάρα πολύ, σε καθαρά επιστημονικό επίπεδο ιδίως τα τελευταία δέκα τουλάχιστον χρόνια, με το θέμα της ρυπάνσεως που προκαλούν οι Μονάδες Ιχθυοκαλλιέργειας (Μ.Ι.) στο θαλάσσιο Περιβάλλον και επειδή έχω διαβάσει δεκάδες "μελέτες" Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Μ.Π.Ε.) για Μ.Ι. μπορώ να καταθέσω με αδιάσειστη επιστημονική τεκμηρίωση, που είναι στη διάθεση των ενδιαφερομένων, τα ακόλουθα :
Σ' όλες τις δεκάδες Μ.Π.Ε. που εδιάβασα, τα φορτία ενώσεων του Φωσφόρου και του Αμμωνιακού και Ολικού Αζώτου είναι κατά 20 ΕΩΣ ΤΡΙΑΝΤΑ ΦΟΡΕΣ ΜΙΚΡΟΤΕΡΑ από τα φορτία που προβλέπονται από τις αδιάσειστα αξιόπιστες εργασίες της διεθνούς Βιβλιογραφίας!!! Σε καμμία Μ.Π.Ε. δεν θα δείς να αναφέρουν το φορτίο BOD των αποβλήτων των Μ.Ι., εκτός βέβαια από σε κάποιες λίγες παληές Μ.Π.Ε. που περιορίζονται να αναφέρουν .... <<το φορτίο BOD της Μ.Ι. είναι 2,1 mg BOD/Λίτρο σύμφωνα με την Conides et al 1993>>, παραπέμποντας στην εργασία των Conides et al.(1993), μια εργασία που το ΥΠΕΧΩΔΕ θεωρεί σαν πρότυπο για την ρύπανση της θάλασσας με φορτίο BOD από τις Μ.Ι., μια εργασία που έχει τόσα και τέτοια λάθη, που δεν θα έκανε ούτε μαθητής Χημείας Β’ Λυκείου και που το ΥΠΕΧΩΔΕ και ΥΠΕΚΑ .. «κάνουν πως δεν τα βλέπουν» !!
Tο φορτίο BOD ενός αποβλήτου είναι ο αναμφισβήτητα πιό αξιόπιστος δείκτης του μεγέθους της ρυπάνσεως, που προκαλεί αυτό το απόβλητο και αυτός είναι ο λόγος, που επιβάλλει αυτό το φορτίο να αναφέρεται πάντα στις Μ.Π.Ε. και αυτός είναι και ο λόγος, που υπάρχουν τόσο λυσσώδεις αντιδράσεις, των «επιστημόνων», που αντιδρούν στην αναφορά του πραγματικού φορτίου BOD στις ΜΠΕ των Μονάδων Ιχθυοκαλλιέργειας!!.
Με άλλα λόγια, οι αρμόδιες κρατικές μας υπηρεσίες προσπαθούν πάση θυσία να υπάρχει μία απαράδεκτα θολή εικόνα ως προς το μέγεθος της ρυπάνσεως, που προκαλεί η λειτουργία των ιχθυοτροφείων. Αυτή η συμπεριφορά των κρατικών μας υπηρεσιών είναι με επιστημονικά και με ηθικά κριτήρια απαράδεκτη.
Είναι απαράδεκτο να διατηρούν σαν πρότυπο για το φορτίο BOD των αποβλήτων των Μ.Ι. μιά εργασία, που έχει λάθη, που δεν θα έκανε μαθητής της Β’ Λυκείου.!!
Είναι απαράδεκτο οι κρατικές μας υπηρεσίες να εγκρίνουν Μ.Π.Ε. με είκοσι ή και τριάντα φορές υποβαθμισμένα φορτία Φωσφόρου και Αζώτου!!
Στις 31.03.05 είχα δημοσιεύσει στην εφημερίδα «Ο ΗΜΕΡΗΣΙΟΣ» του Αργοστολίου Κεφαλονιάς μια επιστολή στην οποία κατήγγειλα ότι στις εγκριθείσες από το ΥΠΕΧΩΔΕ Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Μ.Π.Ε.), που είχαν υποβληθεί στο Νομαρχιακό Συμβούλιο Κεφαλονιάς για την αύξηση της παραγωγής των δύο Μονάδων Ιχθυοκαλλιέρ-γειας (Μ.Ι.) στις θέσεις Λιβάδι και Κόκκινος Βράχος του κόλπου Αργοστολίου από τους 700 στους 1.260 τόννους ετησίως, τα φορτία Φωσφόρου και Αζώτου στα απόβλητα των δύο Μ.Ι. είναι έως και τριάντα φορές υποβαθμισμένα.
Οι ενώσεις Φωσφόρου και Αζώτου από τα απόβλητα των Μ.Ι. και από τα αστικά απόβλητα, επειδή δρουν σαν λιπάσματα (Nutrients) μπορεί να προκαλέσουν σε έναν κλειστό κόλπο, όπως του Αργοστολίου το φαινόμενο του Ευτροφισμού, δηλαδή μια εκρηκτική ανάπτυξη των φυκιών, όπως επίσης οι ενώσεις Φωσφόρου παρουσία και οργανικού φορτίου, μπορεί να προκαλέσουν εκρηκτική ανάπτυξη τοξικού Φυτοπλαγκτού,
Το Νομ. Συμβούλιο Κεφαλονιάς στη συνεδρίαση του της 20.05.2004 παρά τις ενστάσεις μας είχε δεχθεί να αυξηθεί η παραγωγή αυτών των δύο Μ.Ι. και μάλιστα είχε αποφασίσει να εκπονηθεί και μία… Μελέτη Οικοχωρητικότητος, για να διερευνηθεί αν…. αντέχει ο κόλπος Αργοστολίου τα νέα ρυπαντικά φορτία!!!!
Δεν είναι αστείο, που πρώτα έδωσαν την άδεια για την αύξηση της παραγωγής και μετά θα εξετάσουν αν ….αντέχει ο κόλπος τα νέα ρυπαντικά φορτία? Και ενώ όλοι περιμέναμε, το πότε θα εκπονηθεί αυτή η Μελέτη ....Οικοχωρητικότητος, τότε ήταν, που μας προέκυψε μια μελέτη, που απεδείχθη ....«μελέτη Μαϊμού»!!!! Ιδού το πως!!!
Το 2004 κάποιοι Αργοστολίτες διεμαρτυρήθησαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) για την ρύπανση, που προκαλούν τα ιχθυοτροφεία στον κόλπο Αργοστολίου και η ΕΕ εζήτησε από την Ελληνική Κυβέρνηση να εξετάσει το θέμα και να αναφέρει στην ΕΕ. Η τότε κυβέρνηση ανέθεσε στο τότε Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης να εκπονήσει μία μελέτη και το τότε Υπ. Αγροτ. Ανάπτυξης ανέθεσε στο ΕΛΚΕΘΕ με συγχρηματοδότηση από την ΕΕ να εκπονήσει μία μελέτη, που εστάλη στην ΕΕ και η ΕΕ την έστειλε στους διαμαρτυρηθέντας Αργοστολίτες, οι οποίοι μου έδωσαν ένα αντίγραφό της. Εγώ εμελέτησα την μελέτη του ΕΛΚΕΘΕ 2006 και συνέταξα μία μελέτη-κριτική της μελέτης του ΕΛΚΕΘΕ 2006, την οποία έχω υποβάλλει επενειλημμένως στις αρμόδιες αρχές, στον πρώην και στον νυν Πρωθυπουργό, που μου απαντούν ... «άλλα αντ’ άλλων»!!!
Επειδή ήθελαν «πάση θυσία» να παρουσιάσουν, ότι τα ρυπαντικά φορτία από τις ιχθυοκαλλιέργειες του κόλπου Αργοστολίου είναι τα μικρότερα ρυπαντικά φορτία από όλα τα άλλα ρυπαντικά φορτία, που δέχεται ο κόλπος Αργοστολίου, στην μελέτη του ΕΛΚΕΘΕ 2006, την οποίαν εγώ την έχω χαρακτηρίσει επανειλημμένως «Μελέτη Μαϊμού», έκαναν την ακόλουθη εξωφρενικά κουτοπόνηρη παραδοχή :
Η πηγή του φωσφόρου (Ρ) είναι μόνον οι απώλειες τροφής.!!
(άρα αφήνεται να εννοηθεί από τον αναγνώστη της ότι
τα κόπρανα των ψαριών ΔΕΝ ΠΕΡΙΕΧΟΥΝ ενώσεις Φωσφόρου)!!!
Μόνον με μία τόσο εξωφρενικά κουτοπόνηρη παραδοχή, οι συντάκτες της μελέτης του ΕΛΚΕΘΕ 2006 θα μπορούσαν να παρουσιάσουν το φορτίο Φωσφόρου μηδαμινό, δηλαδή
2,58 τόννοι Φωσφόρου, ενώ το πραγματικό είναι τουλάχιστον 41,85 tn P/έτος,
Για παραγωγή 1000 τόννων ψαριών ετησίως
... δηλαδή να υποβαθμίσουν κατά περίπου 17 φορές το φορτίο Φωσφόρου στην μελέτη του ΕΛΚΕΘΕ 2006!!! Και μόνον έτσι μπόρεσαν οι συντάκτες αυτής της «μελέτης» να κατατάξουν τα ιχθυοτροφεία του κόλπου Αργοστολίου τελευταία στην λίστα των ρυπαντών του κόλπου Αργοστολίου!!
Δυστυχώς, η ανωτέρω εξωφρενική παραδοχή της μελέτης του ΕΛΚΕΘΕ 2006 δεν είναι το μόνον λάθος αυτής της «μελέτης», επειδή έχουν έχουν υπολογίσει λάθος :
(α) και την ποσότητα του θαλασσινού νερού, που εισέρχεται στον κόλπο κατά την πλημυρίδα, με αποτέλεσμα να την βρούν 157 φορές μεγαλύτερη της πραγματικής!!!!
(β) και τον όγκο του θαλασσινού νερού, που περιέχει ο .... κόλπος Αργοστολίου!!!
Και παρ’ όλα αυτά, το τότε ΥΠΕΧΩΔΕ όχι δεν ετόλμησε να πετάξει στον κάλαθο των αχρήστων την μελέτη Μαϊμού του ΕΛΚΕΘΕ 2006, αλλά ενέκρινε την ....«μελέτη Μαϊμού» του ΕΛΚΕΘΕ,2006, αλλά και το νυν ΥΠΕΚΑ αποφάσισε να την ενσωματώσει στις προδιαγραφές για τις Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την αδειοδότηση των νέων Μονάδων Ιχθυοκαλλιέργειας!!, αφού στην ... «Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για τη Μετεγκατάσταση λειτουργούσας μονάδας πάχυνσης θαλασσινών ψαριών από την θέση Κόκκινος Βράχος κόλπου Αργοστολίου σε θέση νότια της υφισταμένης» Φεβρουάριος 2009. Και μάλιστα στη σελίδα 54 της ανωτέρω ΜΠΕ που έχει ελεγχθεί και εγκριθεί στις 30-11-2010, αναφέρονται τα εξής για τον υπολογισμό του φορτίου Φωσφόρου στα απόβλητα της παραγωγής 570 τόνων ψαριών ετησίως :
Αντίστοιχα ο Φωσφόρος Ρ υπολογίζεται ότι περιέχεται μόνον στις απώλειες της τροφής, δηλαδή 1.813,39 x 5%= 90,66 τόνοι χαμένων τροφών, που περιέχουν 1,5% Φώσφορο, δηλαδή 90,66x1,5%=1,36 τόνοι Φωσφόρου διαφεύγουν στο περιβάλλον.
Το θέμα δεν είναι αν μιά κρατική υπηρεσία, όπως το ΕΛΚΕΘΕ, συνέταξε ή όχι μιά «μελέτη Μαϊμού», αλλά ένα πολύ μεγαλύτερης ηθικής τάξεως θέμα, δηλαδή …..το θέμα όχι μόνον της εγκρίσεως μιάς «μελέτης Μαϊμού» από τις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες ελέγχου, αλλά και της εφαρμογής του μοντέλου της «μελέτης Μαϊμού» στις επόμενες Μ.Π.Ε. παρά τις αναπάντητες επισημάνσεις των λαθών της !!
Επειδή, για να συντάξει κάποιος ένα χωροταξικό ιχθυοκαλλιεργειών πρέπει πρώτα αυτός για να μπορέσει να πιστοποιήσει ότι στον τάδε κλειστό κόλπο μπορεί να προστεθεί στη Μ.Ι., που λειτουργεί ήδη, άλλη μία ή άλλες δύο Μονάδες Ιχθυοκαλλιέργειας χωρίς να δημιουργηθεί π.χ. πρόβλημα Ευτροφισμού στα νερά του κόλπου, αυτός πρέπει να ξέρει με την μεγίστη δυνατή ακρίβεια τι φορτία Φωσφόρου και τι φορτία Αζώτου απορρίπτονται από την ετήσια παραγωγή των ιχθυοτροφείων, όπως επίσης και τις άλλες πιθανές πηγές (λύματα, γεωργία κ.λπ.).
Έπειτα από όλα τα ανωτέρω παρακαλείται θερμώς ο Πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Αναπτύξεως Καθηγητής Dr. Λουδοβίκος Βασενχόβεν να ενεργήσει τα δέοντα, ώστε να απαντηθεί το κατωτέρω ερώτημα μου :
Ερώτημα προς τον Καθηγητή Dr. Λουδοβίκο Βασενχόβεν
Στις μελέτες που εκπονήθηκαν για τον χωροταξικό σχεδιασμό των Μονάδων Ιχθυοκαλλιέργειας στην χώρα μας : Τι φορτία Φωσφόρου, Αζώτου και Αμμωνιακού Αζώτου ελήφθησαν για τα απόβλητα της ετήσιας παραγωγής ενός τόνου ψαριών ετησίως ? Μήπως τα στοιχεία της «μελέτης Μαϊμού» του ΕΛΚΕΘΕ 2006 ?
Συνεπώς, όταν το ελληνικό κράτος επιμένει να χρησιμοποιεί «Μαϊμού» στοιχεία και μην αποκαλύπτει τα πραγματικά ρυπαντικά φορτία των Μονάδων Ιχθυοκαλλιέργειας ανά τόνο παραγομένων ψαριών, ΤΟΤΕ κάθε ενέργεια ή ακόμη και σκέψη για χωροθέτηση Μονάδων Ιχθυοκαλλιέργειας στο ελληνικό θαλάσσιο Περιβάλλον αποτελεί ΒΑΝΑΥΣΗ ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΛΑΟΥ!
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
1. Εισήγηση της Διεύθυνσης Χωροταξίας προς το Εθνικό Συμβούλιο Χωροταξίας, Οκτ. 2011
2. Προκήρυξη Μελέτης Ε.Π. Αλιεία 3/2002
3. Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αλιείας 2000 – 2006
4. Προγράμματα ΕΛΚΕΘΕ 2006 – 2010
5. Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αλιεία 2000 – 2006, Τελική Έκθεση Εκτέλεσης
6. Η από 27.6.2011 Απόφαση του ΥΠ.ΠΟΛ. για χορήγηση επιδόματος
7. Έγκριση Οικονομικής Ενίσχυσης ΥΘΥΝΑΛ, αρ. πρ. 685/27.6.2011
8. Απόφαση Ανάθεσης Έργου ΥΠΕΚΑ αρ.πρ. 1832727/2.12.2010
9. Οι αρ. πρωτ 24/14.1.2004 και 1338/20.9.2004 καταγγελίες προς το ΓΕΩΤΕΕ
10. Γνωμοδότηση του Συλλόγου Ελλήνων Μηχανικών Πολεοδομίας, Χωροταξίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης για το σχέδιο ΚΥΑ του Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Υδατοκαλλιέργειες
11. Γνωμοδότηση του Πανελλήνιου Συλλόγου Ιχθυολόγων Δημοσίου για το σχέδιο ΚΥΑ του Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Υδατοκαλλιέργειες
12. Επαμεινώνδας Σκούρας, Στεριανή Ματσιώρη, Παναγιώτα Παναγιωτάκη, «Έλεγχος βιωσιμότητας υποθετικής μονάδας εκτροφής τσιπούρας σύμφωνα με τις απαιτήσεις και προδιαγραφές της κείμενης νομοθεσίας», τμ. Γεωπονίας Ιχθυολογίας και Υδάτινου Περιβάλλοντος, Σχολή Γεωπονικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας - 14ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ιχθυολόγων, Μάιος 2010
13. Γ. Κάρλος, Κριτική της Μελέτης «Καθορισμός ΠΟΑΥ: ΠΟΑΥ Αταλάντης στον Ευβοϊκό Κόλπο – Ιανουάριος 2005», Μάιος 2005
14. Γ. Κάρλος, «Το Χωροταξικό των Ιχθυοκαλλιεργειών στην Ελλάδα», Σεπτέμβριος 2011
15. Thomas Cooney, Echinades Fish Farms, Dublin Institute of Technology, 2007
16. www.apc.gr
17. www.fgm.gr
18. http://gr.linkedin.com/in/philippospapageorgiou
19. www.nearhus.gr
20. www.alphamentor.gr
21. www.aephoria.org
22. www.lamans.gr
23. http://www.opengov.gr/minenv/?p=1630
24. http://www.fdlmes.gr
25. www.selonda.gr
26. www.nireus.com
27. www.diassa.gr
28. http://www.hellenicparliament.gr/Vouli-ton-Ellinon/ToKtirio/Fotografiko-Archeio/#44559739-4f05-4525-9cf9-7c61893517b5
Επιμέλεια Υπομνήματος:
1) Γεωργίου Κυριάκος, επιχειρηματίας, Αντιπρόεδρος Επιτροπής Αγώνα Δήμου Καρυστίας
2) Δημητριάδης Ιωάννης, διεθνολόγος, Επικεφαλής Παράταξης Μείζονος Μειοψηφίας
Δήμου Πόρου, Πρόεδρος Συλλόγου «Πρωτοβουλία - Πόρος»
3) Νάννου Ισιδώρα, οικονομολόγος, Επικεφαλής Παράταξης Ελάσσονος Μειοψηφίας
Δήμου Σαλαμίνας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου