ΣΚΥΡΟΣ

του Δημήτρη Γκιβίση

Οι ιερές μπίζνες


Βαδίζοντας προς τις εκλογές του Νοέμβρη, το θέμα των ανεμογεννητριών είναι και πάλι αυτό που κυριαρχεί στο δημόσιο διάλογο που διεξάγεται στην τοπική κοινωνία της Σκύρου. Πριν όμως αναφέρω σε ποιο σημείο βρίσκεται σήμερα η υπόθεση, επιτρέψτε μου να κάνω μια αναδρομή στα γεγονότα. Όλα ξεκίνησαν πριν λίγα χρόνια, όταν η μονή Μεγίστης Λαύρας παράλληλα με την όποια μοναστική της ενασχόληση αποφάσισε της να επεκτείνει τις δραστηριότητές της και στον τομέα της ενέργειας, κάνοντας μπίζνες αξίας 500 εκ. ευρώ (!) με την εγκατάσταση 111 ανεμογεννητριών στο νότιο μέρος του νησιού. Για την υλοποίηση των επιχειρηματικών τους σχεδίων, οι καλόγεροι -που φέρονται ως ιδιοκτήτες 37.000 στρεμμάτων- σύστησαν την Αιολική Νότιας Σκύρου Α.Ε. στην οποία η μονή συμμετέχει με 95% και το υπόλοιπο 5% ανήκει στην εταιρεία ΕΝΤΕΚΑ, που ιδιοκτήτης της είναι ο τεχνικός σύμβουλος του έργου. Από την πρώτη στιγμή που έγιναν γνωστές οι επιδιώξεις της μονής για την εγκατάσταση του μεγαλύτερου αιολικού πάρκου στην Μεσόγειο, -των 330 ΜWATT που αποτελούν το 14% της αιολικής ενέργειας που είναι υποχρεωμένη η χώρα μας να αναπτύξει μέχρι το 2020 (!)- ξεκίνησαν και οι αντιδράσεις στην τοπική κοινωνία.


Οι ανεπανόρθωτες καταστροφές

Αξίζει να σημειωθεί, ότι το 80% της συγκεκριμένης έκτασης είναι προστατευόμενη περιοχή Natura 2000, ενώ μεγάλο μέρος της είναι αναγνωρισμένο ως IBA (πολύ σημαντική περιοχή για τα πουλιά) επειδή στη Σκύρο υπάρχει μια από τις σημαντικότερες αποικίες στον κόσμο του υπό εξαφάνιση μαυροπετρίτη (είδους γερακιού). Η εγκατάσταση του τεράστιου αιολικού πάρκου, θα μετατρέψει την περιοχή σε ένα απέραντο λατομείο με μπετόν, υποπροϊόντα εκσκαφών και αδρανή υλικά, και θα προκαλέσει μη αναστρέψιμη καταστροφή τόσο στον φυσικό χώρο διαβίωσης του σκυριανού αλόγου καθώς και στα αρκετά είδη χλωρίδας της περιοχής που βρίσκονται στον κόκκινο κατάλογο IUCN (φυτά της Μεσογείου που απειλούνται με εξαφάνιση). Παράλληλα, η ριζική μεταβολή του τοπίου από τη δημιουργία των μεγάλων έργων οδοποιίας, ορυγμάτων, επιχωμάτων και εκτεταμένων εκχερσώσεων, θα προκαλέσει τεράστιο πλήγμα στον πρωτογενή τομέα παραγωγής του νησιού και στις βασικές πηγές εισοδήματος των κατοίκων, αφού στην περιοχή αναπτύσσεται ο κυριότερος όγκος της κτηνοτροφίας και μελισσοκομίας (σημ: πάνω από 20.000 αιγοπρόβατα και 2000 κυψέλες) ενώ από τις επιχειρηματικές βλέψεις των καλόγερων θα πληγεί ανεπανόρθωτα ο τουρισμός, με συνέπεια να επηρεαστούν αλυσιδωτά και οι υπόλοιπες οικονομικές δραστηριότητες του νησιού. Ενδεικτικό των παραπάνω, είναι η γνωμοδότηση που έκανε η Διεύθυνση Περιβάλλοντος του Υπουργείου στις 17/6/2009, η οποία αναγνωρίζει την περιβαλλοντική ευαισθησία της περιοχής, αναφέρει ότι ενδεχομένως να θιγεί αφού βρίσκεται εντός του Τόπου Κοινοτικής Σημασίας και της Ζώνης Ειδικής Προστασίας, και τονίζει τις σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις οι οποίες θα προκληθούν.

Το Σκυριανό Βατοπέδι

Να σταθούμε όμως και στο ιδιοκτησιακό καθεστώς των εκτάσεων της μονής καθώς και στον τρόπο απόκτησής τους. Βρισκόμαστε στο 1984 και εν μέσω της αλήστου μνήμης «σοσιαλιστικής κοσμογονίας», όταν οι καλόγεροι έχοντας ως δικηγόρο τον πρώην βουλευτή Ευβοίας του ΠΑΣΟΚ Γιώργο Παπαγεωργίου -σκυριανό στην καταγωγή και συμμετέχοντα στην εξεταστική επιτροπή για το Βατοπέδι (!)- εμφανίζουν στο δικαστήριο ως αποδεικτικό στοιχείο κυριότητας στην απαλλοτρίωση 1.935 στρεμμάτων από το Δημόσιο (για να φτιαχτεί ένας ναύσταθμος), κάποια χρυσόβουλα του 10ου αιώνα του Νικηφόρου Φωκά. (Εδώ να επισημάνω, ότι τα εν λόγω χρυσόβουλα μάλλον ήταν πλαστά, καθότι από την ιστορική έρευνα υπάρχει η άποψη ότι η Σκύρος υπαγόταν απευθείας στο Πατριαρχείο, δεν είχε καμία σχέση με την μονή, και η σχέση εξάρτησης δημιουργήθηκε μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης). Το σκάνδαλο συνεχίστηκε το 1998, όταν οι μπιζναδόροι καλόγεροι έκαναν αγωγή εναντίον του Δημοσίου που τους αμφισβητούσε την κυριότητα στην περιοχή, και παρουσίασαν ξανά τα βυζαντινά χρυσόβουλα ως βασικό στοιχείο κυριότητας. Η μονή κέρδισε την αγωγή και την έφεση, και όταν το Δημόσιο άσκησε αναίρεση στον Άρειο Πάγο (με το δικαιολογητικό ότι δεν είχαν ληφθεί υπόψη κάποια σημαντικά έγγραφα της διεύθυνσης δασών του υπουργείου Γεωργίας στα οποία φαινόταν ότι η περιοχή ήταν δημόσια χορτολιβαδική έκταση), ήρθε το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους -το οποίο γνωμοδότησε αντιστοίχως και για τα θέματα της Μονής Βατοπεδίου- εισηγήθηκε την απόσυρση της αναίρεσης και το Δημόσιο παραιτήθηκε (!). Και το «θαύμα» ολοκληρώθηκε στο άρθρο 15 του δασοκτόνου νόμου 3208/2003 του ΠΑΣΟΚ, όπου σε μια αναφορά για κάποια ιδιωτικά δάση, και -παρόλο που δεν υπήρχε στο αρχικό σχέδιο νόμου- ξαφνικά προστέθηκε η φράση «τα δάση και οι δασικές εν γένει εκτάσεις των περιοχών…….και της νήσου Σκύρου του Νομού Ευβοίας, τα οποία υπόκειντο σε διαχείριση, ως ιδιωτικά, σύμφωνα με την 70534/30-11-1894 διαταγή του υπουργείου Οικονομικών, αναγνωρίζονται ως ιδιωτικά». Δηλαδή, καταργήθηκε το τεκμήριο κυριότητας του Δημοσίου με την επίκληση μιας απλής διαταγής του υπουργείου Οικονομικών του 1894 (!).

Τα παράδοξα της απαλλοτρίωσης

Ενδιαφέρον όμως παρουσιάζει και το ύψος του τιμήματος για την προαναφερθείσα απαλλοτρίωση των 1935 στρεμμάτων, (που σύμφωνα με το Δασαρχείο «μόνο τα 11,8 ήταν γεωργική γη και όλα τα υπόλοιπα δασικού χαρακτήρα»), αφού σύμφωνα και με τον Γ. Σανιδά «τα ποσά που κατέβαλε το Δημόσιο είναι εξωφρενικά». Και αυτό, γιατί κατά έναν παράδοξο τρόπο η έκταση απαλλοτριώθηκε με επταπλάσιο τίμημα (!) από την αγοραστική αξία της εκείνη την εποχή, γεγονός που απέφερε στην μονή 7,5 δισεκατομμύρια δραχμές (!). Μάλιστα, η αγοραπωλησία έγινε παρακάμπτοντας την γνώμη του Δασαρχείου, και με τον Δήμο Σκύρου να αναρωτιέται προς το Τμήμα Απαλλοτριώσεων του Υπουργείου Οικονομικών για το υπέρογκο τίμημα. Όσο για κάποιες φήμες που ακούγονται εδώ στην Σκύρο, ότι πριν από την απαλλοτρίωση έγιναν κάποιες «περίεργες» αγοραπωλησίες στην περιοχή για να ανέβει το τίμημα, παραμένουν ανεπιβεβαίωτες.


Πράσινη ανάπτυξη και πράσινα άλογα

Είναι προφανές, ότι μιλώντας σήμερα για «πράσινη ανάπτυξη», η θυμηδία που προκαλείται στην κοινή γνώμη είναι αντίστοιχη αυτής που προκαλεί το προεκλογικό πρωθυπουργικό σλόγκαν «υπάρχουν λεφτά». Άλλωστε, o νόμος 3851 που ψήφισαν τον Μάιο σε αγαστή συνεργασία οι πυλώνες του δικομματισμού, -και μάλιστα σε μια περίοδο που η χώρα περνά μια τρομακτική οικονομική ύφεση και καθημερινά εξαπολύεται μια πρωτοφανής επίθεση στα δικαιώματα του κόσμου της εργασίας- είναι ενδεικτικός του πως αντιλαμβάνονται την «πράσινη ανάπτυξη» τα αστικά επιτελεία. Απροκάλυπτη διευκόλυνση των μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων για κερδοφορία, για νέες μπίζνες, για καινούργια συσσώρευση πλούτου. Ο Μπερλουσκονισμός βρίσκει χώρο γιατί κάποιοι φροντίζουν να ανοίξουν την δίοδο. Η κερδοσκοπία οδηγεί στην περιβαλλοντική καταστροφή και πλασάρεται ως φιλοπεριβαλλοντική ενασχόληση, ενώ η καταστολή εναντίον όσων αντιδρούν -όπως έγινε στο Αποπηγάδι Χανίων με την τραμπούκικη επίθεση της αστυνομίας εναντίον του Λευτέρη Παναγιωτάκη- μοιάζει να είναι το μοναδικό μέσο προκειμένου να πειστούν οι «απείθαρχες» τοπικές κοινωνίες. Είναι προφανές, ότι το νομοσχέδιο δεν αγγίζει ούτε στο ελάχιστο ένα άλλο εναλλακτικό και αναγκαίο μοντέλο για τις ΑΠΕ, καθώς και τις πτυχές που συνδέονται με το κοινωνικό όφελος, την χωροθέτηση των ΑΠΕ, την συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών, τις πραγματικές ανάγκες και την προστασία του περιβάλλοντος.


Και τώρα;

Τον Ιούνιο, και με αφορμή την άδεια παραγωγής -και για τις 11 ανεμογεννήτριες- που υπέγραψε η υπουργός περιβάλλοντος Τίνα Μπιρμπίλη, δημιουργήθηκε η συντονιστική επιτροπή δράσης των κοινωνικών φορέων και οργανώσεων του νησιού, που εκφράζει την ομόψυχη εναντίωση του συνόλου των κατοίκων της Σκύρου απέναντι στα σχέδια των καλογέρων. Στις αρχές Αυγούστου η συντονιστική επιτροπή οργάνωσε μεγάλη εκδήλωση διαμαρτυρίας στην κεντρική πλατεία της Σκύρου, ενώ την επομένη έγινε συνάντηση των φορέων για τον περαιτέρω προγραμματισμό. Χαρακτηριστικό από την συγκεκριμένη συνάντηση, είναι η αμηχανία του βουλευτή του ΠΑΣΟΚ Συμεών Κεδίκογλου να πει την άποψή του όταν του ζητήθηκε, αλλά και η παρέμβαση του Γραμματέα ΠΑΣΟΚ Σκύρου που είπε το αμίμητο: «μην τον πιέζετε, είναι νέος βουλευτής και δεν ξέρει» (!!!). Ο αγώνας των Σκυριανών συνεχίζεται αμείωτος, ειδικά ενόψει του υπό ψήφιση Fast Track που εγκρίθηκε στη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου στη Θεσσαλονίκη στις 10 Σεπτεμβρίου και αναμένεται να φτάσει στη Βουλή σε περίπου ένα μήνα, περνώντας πρώτα από την Επιτροπή Παραγωγής & Εμπορίου (ΕΠΕ). Το Fast Track επιταχύνει τις διαδικασίες υλοποίησης μεγάλων έργων και στρατηγικών επενδύσεων, με παράλληλη παράκαμψη των μέχρι σήμερα απαιτούμενων από τον νόμο προϋποθέσεων (ουσιαστικά κατάργηση της πρώτης από τις δύο περιβαλλοντικές μελέτες που απαιτούνταν για το σύνολο των έργων ΑΠΕ, αύξηση της ισχύος που δεν χρειάζεται τις 3 άδειες αλλά ούτε καν εξαίρεση αδειών από τη ΡΑΕ, έμφαση μόνο στο οικονομικοτεχνικό κομμάτι της επένδυσης, κ. λ. π.). Όπως είναι προφανές, απέναντι σε αυτήν την σχεδιαζόμενη λαίλαπα, ο αγώνας πρέπει να είναι πολύπλευρος. Πολιτική πίεση με αποφασιστικότητα απέναντι σε βουλευτές και κόμματα, συγκρότηση εσωτερικού μετώπου αντίστασης, και οριζόντια δικτύωση με κινήσεις και φορείς άλλων νησιών (Λήμνος, Άνδρος, Χίος, Λέσβος, κ. λ. π.) που βρίσκονται στο στόχαστρο των διάφορων επενδυτών, ώστε να αντιμετωπιστούν με ευνοϊκότερους συσχετισμούς τα περιβαλλοντοκτόνα σχέδιά τους.

Δημήτρης Γκιβίσης